Kobilerin Tübitak, Kosgeb, DTM Hibe ve Desteklerine Bakışı

  
Ülkemiz Ar-Ge ve inovasyon konusunda kendini geliştirerek, bu konuda da gelişmiş ülkelerde yer edinmesi için çeşitli kamu kurum ve kuruluşları tarafından hibe ve teşvikleri desteklenmektedir.

Ancak şirketler, hibe ve teşvik desteklerinden yeterince faydalanmamaktadır. Bürokrasinin yoğunluğu ve firmaların bu konudaki bilgisizliği ile birleşince destekler yerine ulaşamıyor. Hızlı gelişen pazarda rekabet fazlalığından dolayı Ar-Ge ve inovasyonun üzerinde çalışmalar firmaları zorlamaktadır. Ancak Ar-Ge İnovasyonun şirketlere maliyet yükümlülüğü fazla olduğundan dolayı bir çok firma bu yükün altında ezilmektedir. Ülkemizdeki Ar-Ge çalışmalarına verilen önemin başvurulara ve desteklere yansıdığını gösteriyor. Ancak bilindiği gibi özellikle ileri teknolojik konulardaki Ar-Ge faaliyetleri yüksek maliyet gerektirdiğinden bu artışların durmaması ve firmaların Ar-Ge faaliyetlerini devam ettirebilmeleri ülkemizin kalkınması açısından önem teşkil etmektedir.


İlk bakışta ekonomik açıdan yeterli gibi görünen bu destekler konusunda firmaların yaşadığı sıkıntılar var. Firmaların teşviklerden yaralanma konularında en büyük sıkıntılarının başında destekler konusunda yeterince ve doğru bilgi sahibi olmamaları geliyor. Firmalar destek için başvuru aşamasında ve sonraki dönemlerde bürokratik işlemlerle ilgili çekinceler yaşıyorlar. Özellikle KOBİ niteliğindeki firmaların Ar-Ge sistematiği konusundaki eksiklikleri onlara büyük sorun çıkarıyor. Firmaların teşvikleri, ekonomik sıkıntıya düşülünce yararlanabilecek bir kaynak olarak görmesi de konunun farklı bir boyutu. Normal faaliyetlerini sürdüren firmaların, Ar-Ge destek başvuru işlemlerinin kendilerini geciktireceği endişesiyle bu desteklerden yararlanma konusunda isteksiz olmaları da alınan destek miktarını azaltıyor. Firmalar için bir diğer sorun da gerekli belgelerin hazırlanmasının ve destek veren kurumlardaki işlemlerin uzun sürmesi.  Firmalar için Ar-Ge harcamaları ekonomik anlamda ilk etapta bir yük ve bu çalışmanın kısa sürede geri dönüşünün olup olmayacağı firma için belirsiz gibi görülmektedir. Bu nedenle firmaların Ar-Ge harcamalarını karşılamak konusunda de tereddütleri oluyor. Desteklerin yürütülmesi aşamasında firmaların karşılaştıkları ekonomik sıkıntılardan dolayı Ar-Ge projelerinin askıya alınması ve desteklerin iptal edilmesi de sık sık gündeme geliyor. Destek başvurularının proje bazlı olması ve başvuru aşamasında her türlü harcamanın doğru olarak öngörülmesi gerekliliği başvurulardan önce iki kere düşünmeyi gerektiriyor. Firmaların destek projelerinde mali konularda yeterince özenli davranmaması sonucu hak edilen yardımların alınamaması da proje sonrası hayal kırıklıklarına neden oluyor. Ar-Ge desteklerinde avans miktarlarının yeterli olmaması ve firmaların harcamalarını önce öz kaynaklarından yapma zorunluluğu ve bu zorunluluğun getirdiği ekonomik sıkıntılar da firmaların gözünü korkutmaktadır.

 Devlet bürokrasinin yoğunluğunun işletmeler tarafından geri planda kalması nedeni ile bu alanda çalışan danışmanlık şirketlerinin firmalara verdiği hizmet karşılığının ödemelerini işletmelere geri ödemektedir. Bu aşamada ProjeTR İş Geliştirme ve Danışmanlık alanında hizmet vermektedir. Projelendirme fikrini en ince ayrıntısına kadar inceleyerek, mühendislik alanında projelendirmeye teknik alanda hizmet vermektedir. Tüm prosedür alanını konusunda uzman olan teknik personelleri ile yürüterek sektöründe lider olmayı planlamatadır.

Ar-Ge ve inovasyon projelerine destek veren kurumların başında Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu’nun (TÜBİTAK) Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı (TEYDEB), Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV) ve Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) bulunuyor. Bu kurumların hepsi farklı alt başlıklar halinde finansal destekler sunuyorlar. Bunların yanı sıra, Ar-Ge ve inovasyon çalışmalarına destek olmak için, 2008 yılında yürürlüğe 5746 sayılı Ar-Ge Kanunu ile en az 50 tam zamanlı Ar-Ge personeli çalıştıran firmalara bazı finansal üstünlükler de sağlandı. 4691 Sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu (Teknopark Yasası) ile de teknoparklar ve onlardan faydalanacak firmalarla ilgili düzenlemeler yapıldı. Bunların yanında, Türk sanayicisinin yaralanabileceği yurtdışı ilişkili Çerçeve Programları ve EUREKA gibi destekler de bulunuyor. Ayrıca Devlet Planlama Teşkilatı (DTM), Sanayi Bakanlığı (SANTEZ) ve bölgesel kalkınma ajansları hibe ve kredi şeklinde destekler veriyorlar.
 
Tübitak, Kosgeb, TTGV, DTM gibi Kamu Kuruluşlarının hibe ve teşvik vermelerinin nedenleri;

1. İstihdamı artırmak
2. Ar-Ge çalışmalarının yapılarak dışa bağımlılığı azaltmak
3. Yerli ürünlerin ithal ürünlere tercih edilebilir olmasını sağlamak
4. İhracatı artırmak

Belirtilen nedenlerden dolayı firmaların hibe ve teşviklerden yararlanması sağlanmaktadır. Ancak firmalar zaman içerisinde devlet desteklerinden yararlanma koşullarını, kendi koşullarıyla birleştirerek ürün gamını genişleterek pazara giriş yapmaktadırlar.